Niet alleen op lokaal niveau zet Heemschut zich in om erfgoed te beschermen, ook op landelijk niveau praten we mee. Daarom hebben we een zienswijze ingediend voor de ontwerp-Nota Ruimte, de langetermijnvisie van het Rijk op de ruimtelijke inrichting van Nederland. In deze nota worden belangrijke keuzes gemaakt, ook voor ons erfgoed. Lees hieronder de samenvatting van onze zienswijze in vijf aandachtspunten.
1. Erfgoed is te beperkt omschreven
In de Nota Ruimte is erfgoed beperkt tot twee zaken: nationale structuren en Unesco Werelderfgoed. We missen dus een heel groot deel: het erfgoed in onze eigen leefomgeving, zoals monumenten, karakteristieke panden en stadsgezichten.
We vragen om dit erfgoed niet alleen te benoemen en te erkennen, maar ook om het in kaart te brengen. Laat gemeenten al het (potentiële) erfgoed in kaart brengen. Alleen dan is een evenwichtige afweging, waarin erfgoed een volwaardige rol speelt, mogelijk bij de ontwikkeling van ruimtelijke plannen.
2. Het belang van erfgoed is breder dan alleen kwaliteit
Erfgoed wordt in de Nota Ruimte genoemd als ‘onmisbaar in het kader van kwaliteit’. Daar is Heemschut het natuurlijk mee eens, maar we zien ook dat erfgoed in veel meer opgaven een belangrijke factor is. Zoals bij duurzaamheid (hergebruik is beter dan sloop-nieuwbouw) en het woningtekort (herbestemming).
3. Er ontbreekt een afwegingskader voor erfgoed
In abstracte termen noemt de Nota Ruimte dat erfgoed van belang is, maar wat betekent dat vervolgens? Wat zijn de afwegingen wanneer er daadwerkelijk keuzes moeten worden gemaakt? Geef als overheid enkele fundamentele uitgangspunten voor erfgoed mee, bijvoorbeeld behoud.
4. Zorgen over de focus op versnelling
In de gehele Nota Ruimte is versnelling een belangrijke onderliggende drijfveer. Erfgoed is in dat geval juist kwetsbaar en kan in het nauw komen. We vragen daarom nadrukkelijk om de benoeming van een vroege, een doorlopende én gelijkwaardige stem van het erfgoed bij ruimtelijke ontwikkelingen.
5. Er ontbreekt een uitvoeringsagenda
Het is onduidelijk hoe erfgoed als ‘belangrijk afwegingskader’ straks op lokaal niveau in het beleid terecht komt. Welke stappen moet zij zetten om erfgoed te borgen? Een doorvertaling van hoe dit er op lokaal niveau uit zou moeten zien, zou logisch zijn.