Nieuwsbericht

Bonaire en Sint-Eustatius kunnen voorbeeld zijn voor hoe het erfgoed op het eiland beter beschermd kan worden

Saba

Saba meet slechts dertien vierkante kilometer. Het eiland kent steile hellingen en heeft een mild klimaat. Het cultureel erfgoed in de vorm van houten cottages en private begraafplaatsen komt in het ruige landschap goed tot zijn recht. De monumentale cottages zijn verspreid over het eiland terug te vinden in plaatsen met intrigerende namen als Hell’s Gate, Windwardside, St. John’s en The Bottom. The Bottom is de hoofdstad van het eiland. Hier bevinden zich de bestuursgebouwen en de residentie van de gouverneur. The Bottom telt een veertigtal historisch waardevolle gebouwen en Windwardside ’rond de zeventig. De gevels van de oorspronkelijke woningen zijn bedekt met wit geschilderde houten shingles (houten plankjes afgeleid van het Duitse woord Schindel) of wit geschilderde houten delen. De roodgeverfde shingles op het dak zijn beeldbepalend in het landschap. De luiken zijn geschilderd in de kleuren wit en groen en de boeiboorden en de veranda’s zijn veelal afgewerkt met zogenaamde gingerbread-sierlijsten. 

Geen bescherming

Op het eerste oog lijkt er dus sprake te zijn van een ‘Unspoiled Queen’. Echter, duidelijke beschermende regels ontbreken. Wie beter kijkt en vaker terugkeert ervaart dat. Hoewel het lijkt alsof het eiland nog steeds lieflijk en onbedorven is, staan de cultuurhistorische waarden sterk onder druk. Slechts een relatief kleine driehoek vanaf de sulfaatmijn tot aan de top van het eiland is aangemerkt als beschermd natuurmonument. Voorts is het ‘onderwaterpark’ rondom het eiland goed beschermd.

Saba heeft echter geen beleid, geen monumentenraad, geen monumentenregister en derhalve ook geen verbod op sloop, omdat er geen monumenten zijn aangewezen. Tot het zo ver is kan iedere eigenaar van een traditionele houten cottage deze slopen om er een betonnen of stenen woning met meerder bouwlagen voor in de plaats te bouwen. Hoewel er regels zijn dat een gebouw niet hoger mag zijn dan twee verdiepingen, trekken de eilanders zich in de praktijk hier niet veel van aan.

De cottages worden bedreigd door nieuwbouw. Sommige zijn inmiddels geheel vernieuwd en opgetrokken in beton.

Actie Heemschut 

Heemschut ziet graag dat het gebouwde erfgoed een betere bescherming krijgt. Aanzetten tot een monumentenbeleid zijn er in het verleden wel geweest, maar helaas heeft dat tot nog toe niet geleid tot het beschermen van individuele panden of stedenbouwkundige structuren of historische particuliere begraafplaatsen. Dat is wel nodig, omdat het erfgoed van Saba snel aan het verdwijnen is. Bonaire en Sint-Eustatius laten zien hoe het kan. Bonaire gaat zelfs een monumentenfonds oprichten. 

Bescherming alleen is overigens niet voldoende. Een volwaardig erfgoedbeleid betekent ook een integrale benadering van het erfgoed en het inbrengen van het erfgoedbelang op andere beleidsterreinen. Over de relatie tussen erfgoed en toerisme heeft studente Sharuska Oleana van Hogeschool InHolland een scriptie geschreven. 

 

Inventarisatie private historische begraafplaatsen door Rene Caderius van Veen

 

Artikel Heemschut Magazine: Saba Unspoiled Queen