Gemeente Hilversum gaat Villa de Bijenschans toch aanwijzen als gemeentelijk monument. Eerder nog wees de gemeente Hilversum een monumentenaanvraag af. Heemschut ging samen met het Cuypersgenootschap (CG), Hilversumse Historische Kring Albertus Perk en de Nederlandse Tuinen Stichting (NTS) in bezwaar tegen de afwijzing. Ook omwonenden spraken zich uit. Samen hebben we sloop van de historische villa en monumentale tuin vooralsnog kunnen voorkomen. De eigenaren hebben laten weten in beroep te gaan tegen het besluit.
Villa De Bijenschans, ontworpen in 1917 door architect A.H. Wegerif, was ooit al een provinciaal monument. Ook de bijbehorende Engelse landschapstuin, ontworpen door D.F. Tersteeg, was onder deze status beschermd. Helaas is De Bijenschans bij afstoting van de provinciale monumenten niet omgezet naar een gemeentelijk- of Rijksmonument.
Zo ontstond de situatie dat één van de bijzonderste villa’s in het Gooi vogelvrij was. In september 2022 deden de eigenaren een sloopmelding. Na enkele alarmerende meldingen van omwonenden, deed Heemschut een aanvraag om de Bijenschans aan te wijzen als rijksmonument. CG, Albertus Perk en de NTS deden een aanvraag voor gemeentelijk monument.
Onbewoonbaar en niet duurzaam?
In september 2024, bijna precies een jaar later, ontvingen we bericht dat de gemeente Hilversum de Bijenschans niet wilde beschermen. Ondanks dat de gemeente de monumentale waarde erkende, zou een monumentale status de eigenaren onevenredig benadelen. Het particuliere belang leek voorrang te krijgen. Tegen dit besluit gingen we samen met de andere erfgoedorganisaties in bezwaar.
Na een hoorzitting in januari 2025, waar ook Heemschut aanwezig was, adviseerde de bezwarencommissie het college om meer onderzoek te laten doen. De eigenaren hadden aangevoerd dat de Bijenschans onbewoonbaar was en dat verduurzaming te duur zou zijn. Aanwijzing als monument zou bovendien leiden tot waardedaling van het huis, meende de eigenaren. Argumenten waar Heemschut meermaals haar twijfels over heeft uitgesproken. Het huis was immers rond 2010 gerenoveerd en was tot de verkoop aan de nieuwe eigenaren altijd bewoond geweest.
Nieuwe onderzoeken
De gemeente Hilversum liet naar aanleiding van het advies van de bezwarencommissie een nieuwe taxatie opstellen én onderzoek doen naar de mogelijkheden voor verduurzaming van de Bijenschans. Deze onderzoeken lieten een heel ander beeld zien: zo zijn er nog voldoende mogelijkheden tot verduurzaming en aanpassingen aan de bouwkundige schil (voorzetbeglazing, voorzetwanden) en met compartimentering is het energieverbruik terug te dringen. Uit de rapporten blijkt zelfs dat sommige verduurzamingsingrepen een herstel van monumentale waarde zijn. Verduurzaming kán dus en is wenselijk vanuit erfgoedperspectief.
Uit het nieuwe taxatierapport blijkt daarnaast niet dat er sprake is van waardedaling bij monumentenstatus. Ook zijn de kosten voor verduurzaming vele malen lager dan aanvankelijk gedacht. Van onbewoonbaarheid was volgens de rapportage geen sprake.
Heemschut is blij en opgelucht dat het College van de gemeente Hilversum heeft gehandeld naar de adviezen en conclusies van de rapporten. De eigenaren hebben laten weten in beroep te gaan tegen het besluit van de gemeente.
Lees hier het artikel over de Bijenschans in Heemschut 2023 | nr. 4