In een uitgebreide brief hebben wij onze kijk op de erfgoedwereld gedeeld met de nieuwe staatssecretaris van Cultuur en Media, Gunay Uslu. In de brief noemen wij onze zorgen en vijf wensen waarvoor wij de komende beleidsperiode meer aandacht vragen. Ook hebben we de staatssecretaris uitgenodigd voor een kennismaking.
Sinds vorige maand is Gunay Uslu de staatsecretaris voor Cultuur en Media. Een portefeuille waar ook erfgoed onder valt. Heemschut bestaat dit jaar 111 jaar en weet als een van de oudste en grootste onafhankelijke erfgoedvereniging als geen ander wat er speelt in dit belangrijke onderdeel van de Nederlandse samenleving.
Reden voor directeur Karel Loeff om in een rechtstreeks schrijven aan de staatssecretaris een reflectie te geven op de stand van zaken in de monumentenwereld en om een aantal wensen direct met Gunay Uslu te delen. Wij vragen de volgende zes punten voor de komende beleidsperiode.
Nieuwe rijksmonumenten
1. Een actiever aanwijzingsbeleid voor monumentaal erfgoed: jongere gebouwen (zogenaamd Post 65 erfgoed) en historische interieurs. Zo zouden we graag een van de eerste gebouwde moskeeën geplaatst zien op de rijkslijst, maar ook een ‘upgrading’ van die bijzondere woonhuizen die nu minder goed of niet beschermd zijn. Monumenten gaan wel
van die lijst af, maar er komen nauwelijks monumenten bij. Dat moet flexibeler, sneller en actiever!
Aankoopfonds
2. Een aankoopfonds voor verwerving van unieke kerkgebouwen, die we niet willen herbestemmen tot appartementen. Simpelweg omdat ze ook van binnen té bijzonder zijn. Diverse monumentenorganisaties zijn goed in staat en graag bereid, met of zonder bruidsschat, om dit erfgoed te behouden. Een actief beleid en een fonds voor dat doel is
dringend gewenst!
Mobiel erfgoed
3. Vliegend, varend en rijdend erfgoed zijn bijzondere categorieën erfgoed met veel gepassioneerde eigenaren, maar doordoor ook kwetsbaar. Wij vragen bescherming van de topstukken van mobiel erfgoed, omdat we de afgelopen kabinetsperiode helaas unieke objecten, zoals het watervliegtuig Catalina, naar het buitenland hebben zien verdwijnen.
Samenwerking
4. Betere samenwerking met andere overheidsorganen. Wij zien dat het Rijk niet altijd de juiste verantwoordelijkheden neemt voor haar eigen erfgoed. Zo gaat het Rijksvastgoedbedrijf over afstoting van gebouwen, maar wordt monumentale
architectuurgebonden kunst in die gebouwen vaak mee verkocht met als gevolg sloop en vernietiging. Een fonds voor verplaatsing en herbestemming van monumentale architectuurgebonden kunst zou daarvoor mede een oplossing kunnen zijn. Problemen zijn er ook bij Defensie (Fort Crèvecoeur) en Rijkswaterstaat (vuurtoren De Lange Jaap). Hebben
deze ministeries en diensten hun erfgoedzorg voldoende op orde?
Landschappen
5. Een actieve rol in de bescherming van waardevolle landschappen is nu ook urgent. We staan voor grote uitdagingen. Om meer woningen te bouwen en de klimaatdoelen te halen, zal ons landschap enorm veranderen. Wij vragen extra menskracht in te zetten en zelf meer dan alert te zijn om het landschappelijke erfgoed niet te laten verdwijnen, iets waarvoor ook het Planbureau voor de Leefomgeving recentelijk nog waarschuwde.
Recentralisatie
6. Voorts de recentralisatie: er zijn ruim 60.000 rijksmonumenten aangewezen, maar gemeenten zijn door decentralisatie zowel vergunningverlener als handhaver. Die handhaving vormt vaak een probleem, omdat bij veel gemeenten erfgoed en monumentenbeleid niet of nauwelijks op de agenda staat. De schakel van beleidsuitvoering en toezicht is de zwakste schakel vanwege een gebrek aan kennis en fte’s bij gemeenten. Het toezicht op monumentale eigendommen van het Rijk en op UNESCO Werelderfgoed zou als aanvullende taak bij de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed gelegd moeten worden.
Klik hier: download hier de hele brief aan staatssecretaris Gunay Uslu