Erfgoedvereniging Heemschut kijkt met zorg naar het voorstel van het college van de gemeente Moerdijk om het dorp Moerdijk op te offeren voor de industrie. Voor de 1100 bewoners én het aanwezige erfgoed breken onzekere tijden aan, waarbij een vergelijking met het vlak over de grens met Nederland gelegen plaatsje Doel zich opdringt.
Heemschut ontving de ochtend van het bekend maken van het voorstel meteen de eerste melding van bedreigd erfgoed. Het dorp telt een Rijksmonument (de hervormde kerk uit 1815) en vijf gemeentelijke monumenten:
- De klokkenstoel van voormalige Sint Stephanus parochie, inmiddels oorlogsmonument (Steenweg)
- Voormalig klooster (Steenweg 41)
- Voormalige Koninklijke Marechaussee kazerne (Steenweg 100)
- Voormalige Pastorie Moerdijk (Steenwijk 50)
- Klokkentoren de Stephanuskerk (Steenweg 49)
De klokkentoren van de Stephanuskerk uit 1956 werd in 2017 nog aangewezen als monument, op verzoek van Heemschut en het Cuypersgenootschap. Delen van het gebouw werden daarop behouden. De vraag is wat er gaat gebeuren met het erfgoed als het plan door gaat. Ook de landschappelijke aantasting is een punt van zorg.
Voor de industrie?
Het is niet uniek dat een heel dorp in Nederland wordt gesloopt. In 1959 werd het dorp Rijk afgebroken voor de aanleg van nieuwe startbanen van de luchthaven Schiphol. In Groningen werden tussen 1960 en 1975 diverse dorpen (Oterdum, Heveskes en Weiwerd) opgeofferd voor de gaswinning. Moerdijk is in de regio zuidwest Brabant niet het eerste slachtoffer. Eerder verdwenen al het dorpje Roode Vaart en de buurtschappen Lochtenburg, Hoekske en Moerdijkseweg.
Dat sloop niet altijd nodig blijkt en ook kan worden tegengehouden bewijzen de inwoners van het Belgische dorpje Doel nabij Antwerpen. Doel vocht decennialang voor haar voortbestaan, dat werd bedreigd door uitbreiding van de Antwerpse haven. De aanhoudende onzekerheid maakte van Doel een spookdorp. Toch hebben achterblijvers en actiegroepen in 2022 een akkoord weten te bereiken met garanties voor de leefbaarheid, het landschap en het erfgoed. De parallel is snel getrokken: is Moerdijk het Nederlandse Doel?
Gemeenteraad aan zet
De gemeenteraad moet het voorstel van het college van B&W van Moerdijk nog goedkeuren. Op 13 november wordt het behandeld in de commissievergadering. Op 19 november zal het voorstel worden besproken in de gemeenteraad. Heemschut is benieuwd hoe zij het belang van het aanwezige erfgoed meewegen in hun besluit.
Als de raad akkoord gaat met het voorstel wordt dit punt onder meer de inbreng van de gemeente Moerdijk in het ‘Bestuurlijk Overleg Powerport’ met het Rijk, provincie Noord-Brabant, gemeente Drimmelen en Geertruidenberg en het Waterschap Brabantse Delta. Dit overleg vindt plaats op 1 december.
Klokkentoren Sint Stephanuskerk (Wikimedia, Michielverbeek)
Marechaussee kazerne (wikimedia AcroniusZ)