De uitvoering van erfgoedtaken staat onder druk: 50% van de gemeenten heeft onvoldoende capaciteit en deskundigheid op het gebied van erfgoed (Erfgoedmonitor 2021-2022). Tegelijkertijd ziet Heemschut dat veel jongeren met een erfgoed gerelateerde opleiding niet aan het werk gaan in het veld. Koppel deze twee problemen aan elkaar en je hebt een oplossing: bied jongeren een startpositie en gemeenten extra handen.
In bijna alle sectoren is een traineeship inmiddels gebruikelijk, ook in de culturele sector. Zo kunnen musea tegenwoordig aanspraak maken op een subsidie om 2 jaar lang een vaste werkplek te bieden aan een junior conservator. Hetzelfde zou de overheid kunnen doen voor jonge erfgoedambtenaren: bevorder de arbeidsinstroom en biedt jongeren een stabiele werkplek. Op deze manier kunnen gemeente iets doen aan hun capaciteitsprobleem en brengen we ook de erfgoeddeskundigheid bij de lokale overheid weer op peil.
Het is dan wel zaak dat deze subsidie en de trainees terecht komen op de plek waar ze het hardste nodig zijn: niet bij adviesbureaus, maar bij de gemeenten. Laat daarnaast de jonge erfgoedtrainees van verschillende gemeenten periodiek samenkomen, dan doen we tegelijkertijd ook nog iets aan de versnippering in het erfgoedveld.
Programma Erfgoed & Overheid
Om een oplossing te vinden voor de toenemende druk op de uitvoering van erfgoedtaken, is het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) onlangs gestart met het Programma Erfgoed & Overheid. In eerste instantie zal het programma zich richten op een inventarisatie van aandachts – en knelpunten. Hoewel Heemschut blij is dat er nu aandacht is voor het capaciteitstekort, vrezen we ook dat het programma in deze opzet vooral een herhaling van zetten zal zijn met weinig structurele oplossingen.
Ook de helpende handen, in de vorm een praktisch interventieteam, lijken de plank mis te slaan. Het team is op aanvraag in te schakelen ter ondersteuning bij de aanpak van erfgoedvraagstukken die samenhangen met bijvoorbeeld de energietransitie of woningbouwopgave. Het is nog maar de vraag of de hulp met deze aanpak wel op de juiste plek terecht komt. De verwachting is dat vooral grotere gemeenten met redelijk erfgoedbeleid hun weg zullen vinden naar deze hulp. Desalniettemin hoort Heemschut ook van deze gemeenten dat de huidige capaciteit eigenlijk niet meer voldoende is om aan alle taken te kunnen voldoen.
Van vinkjes zetten naar erfgoedbeleid
Afgelopen tijd heeft ook Heemschut met erfgoedpartners gesproken over het probleem van erfgoedcapaciteit. Ook deze denktank deelde de zorgen dat huidige aanpak vooral zou leiden tot incidentele steun. Voor de wettelijke erfgoedtaken kwam zij tot de conclusie dat de vrijblijvendheid lang genoeg geduurd heeft. Willen we het tij keren, dan is er stevige aanpak nodig en structurele steun die gemeenten in staat stelt de stap te maken van vinkjes zetten naar gedegen erfgoedbeleid.
Het voorgestelde traineeship is slechts één stukje van de puzzel, maar wel één die direct hulp biedt waar zij nodig is. Door te investeren in het ontwikkelen en doorgeven van deskundigheid investeren we niet alleen in jong talent in het erfgoedveld, maar ook in het fundament van ons erfgoedbeleid.
Beeldmateriaal | Monumentaal Woonhuis in Sprang-Capelle in vervallen staat