De gemeente Amsterdam is vier monumenten rijker. Naar aanleiding van een monumentenaanvraag van Heemschut Amsterdam zijn vier gebouwen aangewezen als gemeentelijk monument. Het gaat om de voormalige scheepstimmerwerkplaats (1870), de commandantswoning met verbindingsbunker (1963), het officiersgebouw (1966) en het commandementsgebouw (1963). Daarmee zijn een aantal bijzondere Koude Oorlog-gebouwen beschermd.
Het Marineterrein zal de komende jaren ingrijpend veranderen. Heemschut Amsterdam is al langere tijd betrokken bij de herontwikkeling van het gebied en deed in 2021 en 2022 twee monumentenaanvragen. Eerder werd de historische muur langs de Kattenburgstraat al aangewezen als gemeentelijk monument. Daar kunnen we nu vier nieuwe monumenten bij optellen. Door nieuwe monumenten aan te wijzen kunnen we kaders geven voor een gebiedsontwikkeling met oog voor de historie van het terrein.
We vertelden meer over de aanwijzing bij AT5
Atoomschuilplaats
Voor één locatie is de monumentenaanvraag nog in behandeling: de atoomschuilplaats onder gebouw 029. Deze bunker uit de Koude Oorlog ligt midden op het Marineterrein en bood plaats aan 350 militairen. De gemeente beslist later dit jaar of deze bijzondere manschappenschuilplaats ook een monument wordt; de gemeente wil namelijk eerst nagaan of de schuilplaats kan worden opgenomen in de herontwikkelingsplannen van het Marineterrein. De schuilplaats is zeer bijzonder, nog zeer goed herkenbaar en nog goed intact. Heemschut Amsterdam heeft daarom alvast input gegeven voor het bouwen bovenop de schuilplaats, zodat deze behouden kan blijven. De schuilplaats weerspiegelt namelijk de Koude Oorlog-historie van het Marineterrein en zou een zeer mooi object zijn in de herontwikkeling van het Marineterrein.
Over het Marineterrein
Het Marineterrein ligt op het Amsterdamse stadseiland Kattenburg. Er is hier veel erfgoed te vinden uit verschillenden perioden. Het terrein werd vanaf 1655 in gebruik genomen door de Admiraliteit van Amsterdam (later de Koninklijke Marine) als scheepswerf. Zeer veel oorlogsschepen zijn hier gebouwd. Door de spoorbrug naar Amsterdam Centraal werden de scheepswerfen op het Marineterrein steeds slechter bereikbaar voor de steeds grotere oorlogsschepen die hier worden gebouwd. De scheepsbouwactiviteiten van de Marine werden daarom verplaatst naar Den Helder. Door de aanleg van de IJtunnel is het Marineterrein opnieuw ingericht en zijn in de jaren 1960 veel oude gebouwen gesloopt en vervangen door nieuwe gebouwen. Het Marineterrein is momenteel een intrigerende stedelijke plek met veel zichtbare geschiedenis, waaronder het Scheepvaartmuseum, het rijksmonumentale Voorwerf waar Vincent van Gogh een tijdje heeft gewoond en gebouwen en bunkers uit de Koude Oorlog, en allemaal op loopafstand vanaf Amsterdam Centraal.
Officiersgebouw (Foto: Rutger Noorlander)
Commandantswoning met daaronder de Verbindingsbunker (Foto: Rutger Noorlander)
Luifel tussen Commandantswoning en Commandementsgebouw (Foto: Rutger Noorlander)